Пациенттің құқықтары мен міндеттері

Туралы » халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі

Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі № 193-IV Кодексі.

90 бап. Азаматтардың, дара кәсіпкерлердің және заңды тұлғалардың міндеттері

1. Азаматтар міндетті:

1) өз денсаулығын сақтау туралы қамқорлық жасау;

1-1) «міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы»Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға жарналар төлеуге міндетті;

2) денсаулық сақтау ұйымдарында қолданыстағы режимді сақтауға міндетті;

3) Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес профилактикалық медициналық қарап-тексеруден өтуге міндетті;

4) медицина қызметкерлерінің, Денсаулық сақтау органдары мен ұйымдарының жеке және қоғамдық денсаулыққа қатысты нұсқамаларын орындауға міндетті;

5) өз денсаулығын және айналасындағылардың денсаулығын қорғау жөніндегі сақтық шараларын сақтауға, медициналық ұйымдардың талап етуі бойынша тексеруден және емделуден өтуге, медициналық персоналды инфекциялық аурулар және айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулар кезінде өзінің ауруы туралы хабардар етуге міндетті.

Айналадағыларға қауіп төндіретін аурулармен ауыратын азаматтар тексеруден және емделуден жалтарған жағдайда, осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес мәжбүрлеу тәртібімен куәландырылуға және емделуге тартылады.

Айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулардан зардап шегетін азаматтарды мәжбүрлеп емдеуге жіберудің негіздері мен тәртібі осы Кодекспен реттеледі;

6) Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау саласындағы заңнамасын сақтауға міндетті.

2. Жүкті әйелдер жүктіліктің он екі аптасына дейінгі мерзімде медициналық есепке тұруға міндетті.
3. Қазақстан Республикасының аумағында жүрген шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар денсаулық сақтау саласында Қазақстан Республикасының азаматтары сияқты міндеттерді атқарады.
4. Жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар өздері жүзеге асыратын қызметіне сәйкес міндетті:

1) санитариялық-эпидемияға қарсы және санитариялық-профилактикалық іс-шараларды жүргізуге міндетті;

2) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің және гигиеналық нормативтердің, сондай-ақ мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық бақылау мен қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың актілері мен санитариялық-эпидемиологиялық қорытындыларының талаптарын орындауға міндетті;

3) Орындалатын жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің және өнімді өндіру, тасымалдау, сақтау және халыққа өткізу кезінде оның қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз етуге міндетті;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өндірістік бақылауды жүзеге асыру;

5) жаппай және топтық инфекциялық және паразиттік, кәсіптік аурулар мен уланулар туындаған жағдайларда, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығына қатер төндіретін авариялық жағдайлар, өндірістің тоқтап қалуы туралы, технологиялық процестердің бұзылуы туралы санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органдарын уақтылы хабардар етуге міндетті;

6) дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың жанама әсерлері анықталған жағдайда уәкілетті органды уақтылы хабардар етуге міндетті;

7) айналасындағыларға инфекциялық және паразиттік ауруларды жұқтыруға қауіп төндіретін қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін жұмыскерлерді гигиеналық оқытуды қамтамасыз етуге міндетті;

8) мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының лауазымды адамдарына өздерінің құзыретіне сәйкес зертханалық зерттеулер жүргізу үшін өнімнің, шикізаттың, тауарлардың, өндірістік ортаның сынамаларын іріктеп алуға мүмкіндік беруге міндетті;

9) медициналық тексеруден, гигиеналық оқытудан өткенін куәландыратын құжаты жоқ адамдарды жұмысқа жібермеуге, сондай-ақ инфекциялық, паразиттік аурулармен ауыратын науқастарды және денсаулық сақтау ұйымдары анықтаған инфекциялық, паразиттік аурулар қоздырғыштарын тасымалдаушыларды жұмыстан шеттетуге міндетті;

10) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына және гигиеналық нормативтерге сәйкессіздігі анықталған кезде тауарларды, өнімдерді, шикізатты өткізуге жол бермеуге, сондай-ақ оларды пайдалану немесе кәдеге жарату мүмкіндігі туралы шешім қабылдауға міндетті;

11) Алып тасталды-ҚР 2011.07.15 № 461-IV (2012.01.30 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

12) санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органдарына халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы мәселелеріне қатысты есепке алу және есептік құжаттаманы тексеруге ұсынуға міндетті;

13) кәсіпкерлік және (немесе) өзге де қызмет халықтың өміріне немесе денсаулығына қатер төндірген жағдайда, оны тоқтата тұруға құқылы;

14) мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың объектілерге халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің және гигиеналық нормативтердің сақталуы тұрғысынан оларды тексеру мақсатында кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге міндетті;

15) эпидемиологиялық көрсетілімдер мен санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің лауазымды адамдарының нұсқамалары, қаулылары бойынша дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау іс-шараларын өз қаражаты есебінен жүргізуге міндетті;

16) өздері өткізетін дәрілік заттар туралы толық және анық ақпарат беруге міндетті;

17) «міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы»Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдар және (немесе) жарналар төлеуге міндетті.

91 бап. Пациенттердің құқықтары

1. Осы Кодекстің 88-бабында көрсетілген құқықтардан басқа пациент мынадай құқықтарға ие::

1) диагностика, емдеу және күтім жасау процесінде өзіне лайықты ілтипат білдіру, өзінің мәдени және жеке басының құндылықтарына құрметпен қарау;

2) қандай да бір кемсітушілік факторларының ықпалынсыз, тек қана медициналық өлшемшарттар негізінде айқындалатын кезектілікпен медициналық көмек алуға құқығы бар;

3) дәрігерді немесе медициналық ұйымды, оның ішінде тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек көрсететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ұйымдарында қызметін жүзеге асыратын шетелдік дәрігерді таңдауға, ауыстыруға құқылы;

3-1) медициналық ұйымда аудио – және (немесе) бейнебақылау және жазба жүргізілетіні туралы құлақтандыру;

4) отбасы, туыстары мен достары, сондай-ақ діни бірлестіктер қызметшілерінің тарапынан қолдау көрсетілуге тиіс;

5) медициналық технологиялардың қазіргі деңгейі қандай мүмкіндік берсе, сондай шамада азапты жеңілдету;

6) өзінің денсаулық жағдайы туралы тәуелсіз пікір алу және консилиум өткізу;

7) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтар жатады.

2. Көру және (немесе) есту қабілеті бұзылған адамдар үшін қолжетімділігі ескеріле отырып, пациенттің өз құқықтары мен міндеттері туралы, көрсетілетін қызметтер, көрсетілетін ақылы қызметтердің құны, оларды ұсыну тәртібі туралы ақпарат алуға құқығы бар. Пациенттің құқықтары туралы ақпарат медициналық ұйымдардың көрнекі үгіттеу орындарында орналастырылуға тиіс.

Медициналық ұйымға түскен кезде пациентке өзіне медициналық қызметтер көрсететін адамдардың аты-жөні мен кәсіптік мәртебесі туралы, сондай-ақ медициналық ұйымның ішкі тәртібінің қағидалары туралы мәліметтер берілуге тиіс.

3. Медициналық көмек хабардар етілген пациенттің ерікті түрдегі ауызша немесе жазбаша келісімі алынғаннан кейін көрсетілуге тиіс. Инвазиялық араласулар кезінде пациенттің жазбаша ерікті келісімі уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша жасалады.
4. Пациенттің медициналық көмек алу кезінде ұсынылатын және баламалы емдеу әдістерінің ықтимал қатері мен артықшылықтары туралы деректерді, емделуден бас тартудың ықтимал салдарлары туралы мәліметтерді, емделуші үшін қолжетімді нысандағы диагнозы, емдік іс-шаралардың болжамы мен жоспары туралы ақпаратты қоса алғанда, өз денсаулығының жай-күйі туралы толық ақпарат алуға, сондай-ақ оны үйіне шығару немесе ауыстыру себептерін түсіндіруге құқығы бар басқа медициналық ұйымға.
5. Пациент өзінің денсаулық жағдайы туралы ақпаратты хабарлау қажет адамды тағайындай алады. Пациенттің ақпарат алудан бас тартуы жазбаша ресімделеді және медициналық құжаттамаға енгізіледі.
6. Егер медициналық ақпаратты беру пациентке пайда әкеліп қана қоймай, оған елеулі зиян келтіреді деп пайымдауға дәлелді негіздер болған жағдайларда ғана ақпарат пациенттен жасырылуы мүмкін. Бұл жағдайда бұл ақпарат пациенттің жұбайына (зайыбына), оның жақын туыстарына немесе заңды өкілдеріне хабарланады.
7. Денсаулық сақтау саласындағы білім беру ұйымдарының клиникалық базалары жағдайында медициналық көмек алатын пациенттердің оқу процесіне қатысудан, сондай-ақ емдеу-диагностикалық рәсімдерді жүргізу кезінде үшінші тұлғалардың қатысуынан бас тартуға құқығы бар.
8. Пациенттердің құқықтарын қорғауды денсаулық сақтау органдары, ұйымдары, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктер өз құзыреті шегінде жүзеге асырады.
9. Медициналық көмек алу кезінде пациент тағайындалған дәрілік зат туралы толық ақпарат алуға құқылы.
10. Некеге тұратын азаматтардың медициналық және медициналық-генетикалық зерттеп-қаралуға құқығы бар.

92 бап. Пациенттердің міндеттері

1. Пациент осы Кодекстің 90-бабында көрсетілген міндеттерден басқа:

1) өз денсаулығын сақтауға және нығайтуға шаралар қолдануға міндетті;

2) медицина қызметкерлерімен қатынаста сыйластық пен әдептілік танытуға;

3) диагноз қою және ауруды емдеу үшін қажетті барлық ақпаратты дәрігерге хабарлауға, медициналық араласуға келісім бергеннен кейін емдеуші дәрігердің барлық нұсқамаларын мүлтіксіз орындауға міндетті;

4) медициналық ұйымның ішкі тәртіп қағидаларын сақтауға және мүлкіне ұқыпты қарауға, медициналық көмек алу кезінде медицина персоналымен ынтымақтасуға;

5) диагностикалау және емдеу процесінде, сондай-ақ айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулар не оларға күдік туындаған жағдайларда өз денсаулығы жай-күйінің өзгеруі туралы медицина қызметкерлерін уақтылы хабардар етуге міндетті;

6) басқа пациенттердің құқықтарын бұзатын әрекеттер жасамауға;